Ποιοι είμαστε και τι θέλουμε;...

Tου Νικου Κωνστανταρα

Η συρρίκνωση του Κέντρου στην Ελλάδα δεν φαίνεται μόνο στην ενίσχυση των άκρων του πολιτικού φάσματος, όπως αυτή καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις. Είναι και θέμα συνείδησης, σαν να έχει διαταραχθεί η εθνική ταυτότητα. Αυτό μπορεί να το παρατηρήσει κανείς στην προεκλογική εκστρατεία των κομμάτων, στις κουβέντες πολιτών και στα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτές οι εκλογές θα οδηγήσουν σε ανακατατάξεις του πολιτικού συστήματος – αλλά όσο αναγκαία είναι νέα σχήματα και νέες πολιτικές τόσο χρειάζεται να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και πώς θα πορευτούμε στον κόσμο.

Η κρίση λειτουργεί ως καταλύτης, αλλάζει τα πάντα. Είναι η φωτιά που καταστρέφει αλλά και ξεκαθαρίζει το τοπίο. Βλέπουμε πράγματα που δεν βλέπαμε, που δεν θέλαμε να δούμε, που δεν τολμούσαμε να θίξουμε. Διαπιστώνουμε ότι εδώ και χρόνια οι Ελληνες διχάζονταν σε διαφορετικές αφηγήσεις της Ιστορίας και διαφορετικές ταυτότητες, χωρίς να το αξιολογούν. Είναι φυσικό να υπάρχουν διαφορές: δεν μπορούν όλοι οι πολίτες να είναι ίδιοι και να έχουν τις ίδιες αντιλήψεις. Αλλά οι συνθήκες θερμοκηπίου στις οποίες ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησαν σε μια πλασματική ομοιομορφία, στον μαρασμό του ενστίκτου του κινδύνου (συνεπώς, και του ενστίκτου της επιβίωσης) και στη σημερινή σύγχυση των αλλοπρόσαλλων πολιτικών και ευκαιριακών συμμαχιών των άκρων.

Στη Μεταπολίτευση, οι Ελληνες συνέθεσαν μια ταυτότητα η οποία συνδύαζε την πορεία προς τη Δύση (και τη γρήγορη βελτίωση του επίπεδου ζωής) με μια προοδευτική αντίληψη. Η κυρίαρχη «αριστερή» νοοτροπία ήταν φυσική αντίδραση εναντίον της χούντας και αποκατάσταση ενός μεγάλου τμήματος του λαού που βρισκόταν υπό διωγμό για πολλά χρόνια μετά τον Εμφύλιο. Πάνω απ’ όλα, όμως, ο «σοσιαλισμός» του ΠΑΣΟΚ ταίριαζε με έναν λαό που είχε ρίζες στην κοινωνικότητα των μικρών κοινωνιών και είχε την ανάγκη να εξαλείψει τις αδικίες προηγούμενων δεκαετιών.

Δυστυχώς, η ένταξη τόσων πολλών ανθρώπων στη νέα μεσαία τάξη δεν συνοδεύθηκε με την αναγκαία αύξηση της παραγωγής και την ανάδειξη του πολιτισμού, αλλά, αντιθέτως, χάρη στα κονδύλια της Ε. Ε. και τον κυνικό λαϊκισμό του πρώιμου ΠΑΣΟΚ, οδήγησε στην κουλτούρα του εύκολου χρήματος, στην επικράτηση της συγκρουσιακής πολιτικής και στην ισοπέδωση της παιδείας και της δημόσιας διοίκησης. Επιβλήθηκε μια περίεργη ομοιομορφία – της καθολικής ευφορίας, της ισότητας σε όλα (χωρίς αξιολόγηση), της «προόδου». Αυτό, όμως, άντεξε όσο η Ελλάδα μπορούσε να εισπράττει τα καλά της συμμετοχής της στην Ε. Ε. και στην παγκόσμια αγορά.

Οταν τραβήχτηκαν τα νερά, όταν στέρεψαν τα χρήματα, φάνηκαν τα ρήγματα του σεισμού που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Οι υπερβολές της «αριστεροσύνης», οι οποίες έμειναν ακλόνητες από την πτώση του Τείχους το 1989, δεν είχαν καμία σχέση ούτε με τον αποτυχημένο αυταρχισμό των σοσιαλιστικών καθεστώτων ούτε με τις δυτικές κοινωνίες που αγωνιούσαν να μη μείνουν πίσω στο δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Ηταν η απόδειξη μιας παγκόσμιας ιδιαιτερότητας: να ζούμε σαν καπιταλιστές αλλά με αριστερή συνείδηση – χωρίς τα κακά των δύο συστημάτων.

Η μεσαία τάξη τώρα κατακερματίζεται – όχι μόνο πολιτικά και οικονομικά, αλλά και στη συνείδηση των πολιτών. Για πολλά χρόνια τα δύο μεγάλα κόμματα εκπροσωπούσαν περίπου το 80% των ψηφοφόρων και, με την ίδια πολιτική, που βασιζόταν στο να δίνουν όσα περισσότερα μπορούσαν στους ψηφοφόρους, δημιούργησαν την ψευδαίσθηση ότι όλοι οι Ελληνες ήταν ίδιοι, ότι η πορεία μας ήταν χαραγμένη βαθιά στη συνείδηση της μεγάλης πλειοψηφίας. Η κρίση ανέδειξε την ανάγκη για προσαρμογή αλλά έφερε και τις αστοχίες και αδικίες του προγράμματος· κλόνισε την εμπιστοσύνη πολλών στο Κέντρο, το απαξίωσε και απελευθέρωσε απρόβλεπτες δυνάμεις.

Το «αντιμνημονιακό» μέτωπο ένωσε αριστερούς και δεξιούς, αναρχικούς και νεοφασίστες, ανθρώπους που θα περίμενε κανείς ότι θα ήθελαν μια πιο δίκαιη και λειτουργική Ελλάδα με ξενόφοβους. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων φαίνεται να θέλει να παραμείνει στο ευρώ και στην Ευρώπη, πολλοί έλκονται από δυνάμεις που έχουν άλλες προτεραιότητες. Αν η ευκαιριακή συγκάλυψη των διαφορών οδηγήσει τη χώρα σε καταστροφική πορεία εκτός Ευρώπης, δεν θα υπάρχει ένα αρκετά δυνατό Κέντρο που θα μπορούσε να αντέξει τις συγκρούσεις και τις στερήσεις έως τη λυτρωτική ώρα που θα καταλαβαίναμε επιτέλους ότι η χώρα δεν αντέχει άλλες πολιτικές απάτες. Ούτε της πλασματικής ομοιομορφίας ούτε της ανέξοδης ανευθυνότητας.

ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ