Γράφει ο Νίκος Τσάφος
Στις διαπραγματεύσεις με τη τρόικα για το δεύτερο δάνειο, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να κόψει 15.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα μέσα στο 2012. Κάτι τέτοιο είναι όντως απαραίτητο. Αλλά η Ελλάδα χρειάζεται ένα πλάνο που όχι μόνο να συρρικνώνει το κράτος αλλά παράλληλα να το αναβαθμίζει.
Σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, το ελληνικό κράτος δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο: οι κρατικές δαπάνες είναι 44% του ΑΕΠ (χωρίς τόκους) έναντι 48% στην Ευρωζώνη. Το θέμα δεν είναι το ύψος των δαπανών αλλά η αποτελεσματικότητά τους – το κράτος σπαταλά χρήματα χωρίς οι πολίτες να απολαμβάνουν ανάλογες υπηρεσίες. Εάν οι κρατικές υπηρεσίες στην Ελλάδα ήταν στο ίδιο επίπεδο με την Σκανδιναβία, τότε δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αλλά δεν είναι.
Το κύριο πρόβλημα είναι η λογοδοσία. Στα τέλη του περασμένου αιώνα, η επομένη των εκλογών οδηγούσε σε μια αλλαγή του κρατικού μηχανισμού, καθώς η νέα κυβέρνηση απέλυε τους δημόσιους υπάλληλους που δεν την στήριξαν και διόριζε στη θέση τους εκείνους που την υποστήριξαν. Η μονιμότητα ήταν μια ακραία απάντηση σ’αυτή την πρακτική. Αλλά αυτή η λύση δημιούργησε δύο νέα προβλήματα. Πρώτον, ναι μεν σταμάτησαν οι απολύσεις άλλα όχι οι προσλήψεις και έτσι η χώρα απέκτησε μια τάση διόγκωσης της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα. Και δεύτερον, χωρίς απολύσεις, το κράτος έχασε την ικανότητά του να επιβάλει πρότυπα εργασίας. Το ζητούμενο είναι μια μέση λύση που να επιτρέπει στο κράτος να ανταμείψει τη σκληρή δουλειά και να τιμωρήσει τους τεμπέληδες και τους μη ικανούς χωρίς να γυρίσουμε στο μετεκλογικό χάος του παρελθόντος.
Στην προσπάθεια μείωσης των κρατικών δαπανών, η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει μια πλήρη κατάλυση του κράτους. Η συρρίκνωση του κρατικού τομέα θα πρέπει να συνοδεύεται από τρεις πρωτοβουλίες: πρώτον, αντικειμενική αξιολόγηση των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Δεύτερον, ένα σχέδιο με το οποίο το κράτος θα μπορεί να προσελκύσει ταλαντούχους ανθρώπους (αρχικά σε πρότυπα τμήματα). Και τρίτον, ένα σύστημα που να εγγυάται ότι ο ιδιωτικός τομέας (κερδοσκοπικός και μη) θα καλύψει τυχόν κενά που θα δημιουργήσει η υποχώρηση του κράτους. Η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο κράτος, αλλά χρειάζεται επίσης και ένα καλύτερο κράτος.
Σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, το ελληνικό κράτος δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο: οι κρατικές δαπάνες είναι 44% του ΑΕΠ (χωρίς τόκους) έναντι 48% στην Ευρωζώνη. Το θέμα δεν είναι το ύψος των δαπανών αλλά η αποτελεσματικότητά τους – το κράτος σπαταλά χρήματα χωρίς οι πολίτες να απολαμβάνουν ανάλογες υπηρεσίες. Εάν οι κρατικές υπηρεσίες στην Ελλάδα ήταν στο ίδιο επίπεδο με την Σκανδιναβία, τότε δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αλλά δεν είναι.
Το κύριο πρόβλημα είναι η λογοδοσία. Στα τέλη του περασμένου αιώνα, η επομένη των εκλογών οδηγούσε σε μια αλλαγή του κρατικού μηχανισμού, καθώς η νέα κυβέρνηση απέλυε τους δημόσιους υπάλληλους που δεν την στήριξαν και διόριζε στη θέση τους εκείνους που την υποστήριξαν. Η μονιμότητα ήταν μια ακραία απάντηση σ’αυτή την πρακτική. Αλλά αυτή η λύση δημιούργησε δύο νέα προβλήματα. Πρώτον, ναι μεν σταμάτησαν οι απολύσεις άλλα όχι οι προσλήψεις και έτσι η χώρα απέκτησε μια τάση διόγκωσης της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα. Και δεύτερον, χωρίς απολύσεις, το κράτος έχασε την ικανότητά του να επιβάλει πρότυπα εργασίας. Το ζητούμενο είναι μια μέση λύση που να επιτρέπει στο κράτος να ανταμείψει τη σκληρή δουλειά και να τιμωρήσει τους τεμπέληδες και τους μη ικανούς χωρίς να γυρίσουμε στο μετεκλογικό χάος του παρελθόντος.
Στην προσπάθεια μείωσης των κρατικών δαπανών, η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει μια πλήρη κατάλυση του κράτους. Η συρρίκνωση του κρατικού τομέα θα πρέπει να συνοδεύεται από τρεις πρωτοβουλίες: πρώτον, αντικειμενική αξιολόγηση των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Δεύτερον, ένα σχέδιο με το οποίο το κράτος θα μπορεί να προσελκύσει ταλαντούχους ανθρώπους (αρχικά σε πρότυπα τμήματα). Και τρίτον, ένα σύστημα που να εγγυάται ότι ο ιδιωτικός τομέας (κερδοσκοπικός και μη) θα καλύψει τυχόν κενά που θα δημιουργήσει η υποχώρηση του κράτους. Η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο κράτος, αλλά χρειάζεται επίσης και ένα καλύτερο κράτος.
ΠΗΓΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΖΩΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου